EEN LEVENDE TUIN BEGINT BIJ DE BODEM
De bodem is misschien wel het belangrijkste onderdeel van jouw tuin: goede grond zit namelijk vol met leven en dat is de basis van een levende tuin. Ruim een kwart van de biodiversiteit op aarde leeft in de grond. Met een rijk bodemleven kunnen planten en (fruit)bomen goed groeien en in de bodem vinden veel soorten vogels en andere diersoorten hun voedsel. En een levende bodem helpt om water vast te houden en af te voeren indien nodig. Wel zo handig in een tijd van droogte of extreme regenval.

Op veel plekken in Nederland gaat het niet goed met de bodem en bodemdieren. In een versteende tuin vind je namelijk weinig tot geen leven. En al helemaal niet onder de tegels. Terwijl in een groene tuin van alles leeft onder het maaiveld. En die bodemdieren zijn bijzonder nuttig ook voor ons als mens.

Leven in de bodem
Veel soorten bodemdieren zijn echte afvaleters, ze zoeken naar dode blaadjes op de grond. Ze brengen de bladeren en het compost in de bodem om het te verteren tot humus. Dit levert weer voedingsstoffen op voor planten en bomen. De humuslaag is ook een soort spons waardoor de bodem minder snel uitdroogt. In een levende tuin zorgen ijverige wormen voor beluchting van de bodem. De gangen die zij aanleggen werken als regenpijpjes waardoor het water nog dieper de grond in kan. Het riool wordt daarmee tijdens piekbuien minder belast. Met bodembedekkers of voldoende bladeren op de bodem heeft onkruid minder snel kans en blijft de bodem ook nog eens langer vochtig. Dat scheelt weer water geven en het is fijn voor de bodemdieren.

Een gezonde en levende tuin
In de herfst kun je nog steeds lekker buiten aan de slag. Kijk eens goed rond in jouw tuin. Zijn al die tegels wel echt nodig? Met meer groen in de tuin hebben veel soorten (bodem)dieren weer een plek om te leven. In het najaar kun je bladafval en afgestorven plantenresten gewoon laten liggen. Heel veel soorten dieren halen hier de hele winter voedsel uit of kiezen het als plekje voor hun winterslaap. Op een natuurlijke manier en helemaal gratis wordt met dank aan de bodemdieren gezorgd voor bemesting en verbetering van de bodem. Zo help je in eigen tuin mee aan het herstel van het bodemleven. Wil je meer weten, kijk dan op www.steenbreek.nl/onder-het-maaiveld-tuinbezitters.

Doe de tuinbodemcheck
Weet jij hoe gezond de bodem in jouw tuin is? Wat voor bodemdieren erin krioelen? Hoe snel het water wegloopt na een regenbui en of er genoeg goede bacteriën en schimmels inzitten? Pak een schep, meetlat en loep en ga aan de slag! Ga online mee op safari en krijg allerlei praktische tips hoe je de bodem in jouw tuin kunt verbeteren. Kijk op: www.ivn.nl/onder-het-maaiveld/tuinbodemcheck.

Focus op najaar als Het Vergeten Plantseizoen

Een groot aantal organisaties zet zich de komende jaren in om de buitenruimte klimaatbestendig te maken en de Nederlandse tuinen te vergroenen. Met als slogan ‘Een groener Nederland begint in je eigen tuin’ wordt onder de vlag van NL Vergroent, waarin het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en een groot aantal maatschappelijke organisaties samenwerken, onder andere het najaar als het ideale plantseizoen gepromoot.

In de afgelopen 30 jaar is de focus voor het planten geheel in het voorjaar komen te liggen en is het najaar als tuinseizoen naar de achtergrond verschoven; dat komt onder meer door de strenge winters, plantenteelt in containers in plaats van in de volle grond en verlegde interesses vanuit consumenten voor de tuin in het voorjaar. Het najaar is echter de beste tijd voor werkzaamheden in de tuin. Zo slaan de planten beter aan omdat de bodem na de zomer nog warm is en hoeft er minder kostbaar drinkwater gegeven te worden.

‘Winterslaap’

Het grootste verschil tussen voor- en najaar is het weer. In de afgelopen jaren is er vaak een droge lente geweest, waarin jonge plantjes soms wekenlang water moesten krijgen. In de herfst regent het gewoonlijk meer en zijn de nachten langer en vochtiger. Nieuwe aanplant droogt minder snel uit, wat veel water geven scheelt. Bomen, struiken, vaste planten en bollen kunnen makkelijker worden geplant of verplant omdat ze in ‘slaapstand’ zijn. De grond heeft meer tijd om aan de wortels te plakken en de wortels hebben meer tijd om zich te ontwikkelen.

Klimaatverandering

‘Een gevolg van de klimaatverandering is dat de neerslag die in de zomer valt, vaak hevig en lokaal is’, zegt Steenbreek-directeur Roel van Dijk. ‘Voor nieuwe aanplant in het voorjaar is deze ontwikkeling niet gunstig. Een ander en actueel aandachtspunt is dat door de extreme droogte tuinbezitters vaker en langer de tuin sproeien met kraanwater. Het is simpelweg niet meer wenselijk om in het voorjaar te gaan planten.’

Ook in het najaar, wanneer veel tuinen ‘winterklaar’ worden gemaakt, kan een tuin er mooi uitzien, zegt plantendeskundige Margareth Hop van Actifolia. ‘Sommige planten bloeien pas in het najaar mooi, zoals de herfstaster. En dat geldt ook voor besheesters en siergrassen. Een volwassen klimop heeft in oktober bloemen en dat is belangrijk voor heel veel insecten. Het is de laatste mogelijkheid om nog even ‘bij te tanken’ voor de winter.’

Website

Om het najaar als Het Vergeten Plantseizoen te presenteren wordt hier aandacht voor gevraagd middels onder meer diverse (online) kanalen, nieuwsbrieven, tv-programma’s, dagelijks tuintips en tuinmagazines. De acties en activiteiten zijn zowel op de particuliere tuinbezitter als de professionele groenbeheerder gericht. Alle activiteiten, evenementen, nieuws, informatie en tips staan op de site http://vergetenplantseizoen.nl/.

Op de website NLvergroent.nl worden de doelstellingen, overige activiteiten en informatie van de campagne NL Vergroent vermeld.

Persbericht

Datum: 13 februari

Groeiseizoen al vroeg van start

Het is officieel nog winter maar wanneer je buiten komt lijkt het al wel lente. De vogels fluiten volop en de krokussen en sneeuwklokjes staan al in bloei. Veel mensen genieten van de naderende lente maar wat is het effect voor natuur en mens nu de winter zo zacht is?

We hebben dit jaar een zeer zachte winter met veel neerslag. In bijna heel Nederland met uitzondering van de zandgebieden in Oost-Brabant is de droogte van afgelopen jaren weer hersteld. De bermen komen al omhoog, de sapstromen komen op gang en overal zie je al planten uitlopen.

Gevolgen klimaatverandering

Op 31 januari werd weer een warmterecord verbroken met 12,5 graden gemeten in De Bilt. In de afgelopen 130 jaar is het wereldwijd vanwege verschillende oorzaken gemiddeld 1,0°C warmer geworden. In Nederland is het zelfs gemiddeld 1,7°C warmer geworden. De laatste 30 jaar was waarschijnlijk de warmste periode in 1400 jaar. Dat stelt het IPCC, het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties. De temperatuurstijging gaat zo snel dat planten en dieren nauwelijks hierop kunnen reageren met alle gevolgen van dien.

De eikenprocessierups heeft als gevolg van klimaatverandering de laatste jaren een enorme opmars gemaakt door Nederland. Onder bepaalde omstandigheden, met name warm en droog weer in het voorjaar, kan de rups voor grote overlast zorgen. Het blijft dan ook zaak om te zorgen voor een fijne en groene leefomgeving voor natuurlijke vijanden zoals mezen en vleermuizen.

Ook voor mensen met hooikoorts begint het seizoen al eerder dan normaal want elzen komen nu al tot bloei en de pollenconcentratie kan al flink oplopen.

Samen voor meer groen in de buurt

Het groeiseizoen is gestart dus de tijd om overbodige tegels te vervangen door groen kan beginnen. Meer groen geeft schaduw en verkoeling in de steeds warmere zomers. Groen verbetert de luchtkwaliteit en verlaagt de concentratie fijnstof en groen verbetert het leefgebied van vogels, insecten en andere dieren. Een omgeving met meer groen geeft ons als mens plezier en ontspanning. Ben wel bewust dat een mogelijke vorstperiode in maart, april of zelfs mei nog schade kan veroorzaken aan de reeds groeiende planten en bom

Ons klimaat is zichtbaar aan het veranderen: steeds vaker hebben we te maken met enorme hoosbuien of een periode met aanhoudende droogte. De hoosbuien geven veel wateroverlast

terwijl droogte tot schade en lage grondwaterstanden leidt. Kwetsbare mensen in onze samenleving krijgen in toenemende mate last van hittestress omdat de warmte vooral vast wordt gehouden in versteend gebied.

Kleine, lokale maatregelen hebben effect in de strijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering. De gemeenten nemen al maatregelen voor zover het de openbare ruimten betreft. Maar 40% van het stedelijke oppervlak is in bezit van particulieren. 30% van deze particulieren tuinen blijkt voor meer dan de helft bestraat! Dat maakt het zeer interessant om tuinbezitters te betrekken bij het klimaatprobleem en te motiveren om een deel van de bestrating te vervangen door groen.

Operatie Steenbreek ondersteunt gemeenten bij initiatieven om samen met lokale organisaties en particulieren de toenemende verstening (geheel betegelde tuinen) om te buigen naar vergroening (meer groen in tuinen).

Ook vergroenen? 

- Tegels eruit, planten erin! Ook van een kleine tuin of op een balkon is een groene oase te maken.

- Kies voor gemakkelijk te onderhouden planten 

- Kies voor moestuinieren 

- Kies voor planten, die goed zijn voor de biodiversiteit

- Kies bij voorkeur voor een combinatie!

- Schaf een regenton aan om het riool te ontlasten bij hoosbuien en een gratis voorraad water voor de planten

- Maak van het platte dak van uw huis of schuur een groendak: het isoleert en ontlast bij hoosbuien het riool 

Wat zijn de voordelen?

- Groen verbetert de luchtkwaliteit en verlaagt de concentratie fijnstof

- Groen geeft schaduw en verkoeling in de steeds warmere zomers

- Groen vergroot het leefgebied van insecten, vogels en kleine dieren als egels en biedt ze een plek om te foerageren

- Groen dempt geluid en zorgt daardoor voor minder omgevingslawaai

- Groen vermindert stress en heeft een positieve invloed op gezondheid en welzijn

Steenbreek De Bilt is een samenwerkingsverband tussen Groei&Bloei afdeling De Bilt, IVN afdeling De Bilt en Gemeente De Bilt. Leden van het kernteam stonden met een kraam op de dorpsmarkt Bilts Heerlijk, Plantjesmarkt G&B bij VvSO WVT, de Jaarmarkt op de Hessenweg en op de Duurzaamheidsmarkt op 12 oktober.